Andre Rhoden-Paul & James Gregory
BBC News
İngiltere Hükümdarı 3. Charles’ın küçük oğlu Prens Harry dün piyasaya çıkan kitabında, Afganistan’da askerliğini yaparken “25 Taliban savaşçısını öldürmekle övündüğü” yolundaki eleştiriyi “tehlikeli bir yalan” diye niteledi.
Prens, anılarını yazdığı Spare (Stepne-Yedek) isimli kitabında, öldürülen Taliban savaşçılarından adeta “satrançtaki taşlar” üzere bahsettiğini söyleyen kimi emekli subaylar tarafından eleştirilmişti.
Fakat Amerikan CBS televizyonuna konuşan Harry kelamlarının, bağlamı dışında alıntılanıp, ailesini tehlikeyi sokacak halde çarpıtıldığını söyledi.
Dün piyasaya çıkan Spare, kurgu dışı yazın kategorisinde, İngiltere’de bütün vakitlerin en hızlı satan kitabı oldu. Satışı başlamadan bir çok kısmı sızdırıldığı halde, kitap birinci gününde 400 bin sattı.
Prens Harry kitabının yayınlanmasından sonra birinci kere dün CBS televizyonunun Late Show programında Stephen Colbert’in sorularını yanıtladı.
Harry programda, kitabının itibarsızlaştırmaya çalışıldığını tez etti, ağabeyi William ile problemli alakasından kelam etti ve bir defa daha “bağnaz” İngiltere medyasına çattı.
‘Eski askerler ortasındaki intiharları azaltmayı amaçladım’
Harry kitabı yazmanın bir tıp arınma, içini boşaltma tecrübesi olduğunu ve bir yandan hayatındaki “en korunmasız hissettiği” lakin bir yandan da güçlendiği bir süreç yaşadığını söyledi.
Prens “Son birkaç gün, kitaptan alıntıların sızması karşısında çaresiz kalmak, can acıtıcı ve zordu” diye de ekledi.
Medyanın kitabı sürece biçimini kınayan Harry, kitaptaki satırlarının özellikle, “bağlamından koparılarak” aktarıldığını ileri sürdü.
“Hiç kuşku yok ki, en büyük palavraları, Afganistan’da öldürdüğüm insan sayısıyla bir biçimde böbürlendiğimdi. Lakin bu palavra. Ben öbür birinin bu türlü bir şeyle övündüğünü duysam, öfkelenirim” diye konuştu.
Medyayı kastederek “Benim sözlerim değil, lakin benim sözlerimin çarpıtılması ailem için tehlikeli. Bunu rahatça yapabilmeleri çok sıkıcı ve huzursuz edici bir şey. Bu türlü yapmayı tercih ettiler” dedi.
Prens Afganistan’da yaşadıkları ile ilgili olarak dürüst olmaya çalıştığını ve orada askerlik yapanlara da kendi tecrübelerini “utanç duymadan” aktarmaları için alan açmak istediğini de söyledi ve “Ayrıntıları paylaşmaktaki bütün hedefim eski askerler ortasındaki intiharları azaltmak” diye ekledi.
Harry ayrıyeten Saray’ın, kitabında anlatılanların çürütülmesi istikametindeki teşebbüslerinin de İngiltere medyası tarafından desteklendiğini tez etti.
Ağabeyi William’ın bir tartışma sırasında onu ittiği savıyla ilgili soruyu yanıtlarken Harry, o olay sırasında koptuğunu söylediği kolyeyi izleyicilere gösterdi.
“İşte bu kolye. Sonra tamir edildi. Üzerinde çocuklarımın kalp atışlarının kaydı çizili. Karım vermişti” dedi.
Mülakatın daha sevinçli kısımları de vardı. Harry bir noktada programın sunucusu Stephen Colbert ile tekila içti ve “grup terapisi üzere oldu” diye espri yaptı.
Prens Netflix’te, İngiliz kraliyet ailesini husus alan The Crown dizisini izlediğini de itiraf etti ve “doğru anlatıp anlatmadıklarına bakıyorum” diyerek latife yaptı.
Geçtiğimiz aylarda ölen babaannesi Kraliçe İkinci Elizabeth ile ilgili olarak, en çok onun hazırcevaplığını, mizah anlayışını “suratında hiç bir kıpırtı olmadan latife yapabilmesini” hatırladığını söyledi.
Afganistan’la ilgili satırları: Tam olarak ne dedi, niye eleştirildi?
Prens Harry kitabında, birinci kere, Afganistan’ın Helmand eyaletinde 2012-13 yıllarında, Apache savaş helikopteri pilotu olarak askerlik yaptığı periyotta 25 Taliban savaşçısı öldürdüğünü açıklıyor.
“İşte benim sayım: 25. Bu sayı bana rastgele bir tatmin duygusu vermiyor. Ama bu sayı yüzünden utanç da duymuyorum” diyor.
“Tabii ki askerlik sicilimde, zihnimde bu türlü bir sayının bulunmamasını tercih ederdim. Ancak tıpkı vakitte Talibansız, savaşların olmadığı bir dünyada yaşamayı da isterdim…
“Savaşın sıcaklığı ve tozu dumanı içerisinde bu 25’i, 25 insan olarak düşünmedim. İnsan olduklarını düşünürseniz insanları öldüremezsiniz. İnsan olduklarını düşündüğünüzde onlara ziyan veremezsiniz.
“Onlar satranç tahtasında saf dışı ettiğiniz taşlardı. Düzgünleri öldüremeden yok ettiğiniz Kötülerdi.
“Onları ‘ötekileştirmek’ konusunda eğitilmiştim. Bir seviyede, kendini bu türlü mesafelendirme eğitiminin problemli olduğunu da anlıyordum.
“Ama birebir vakitte bunu askerliğin kaçınılmaz bir kesimi olduğunu da görüyordum. Değiştirilmesi mümkün olmayan bir öbür realiteydi.”
Kitabın bu kısmının yayınlanmadan evvel medyaya sızması akabinde kimi ordu mensuplarından tenkitler gelmişti.
İngiltere’nin Afganistan’daki güçlerinin kumandanlarından emekli albay Richard Kemp BBC’ye ölen Taliban savaşçılarından “satranç taşları” diye bahsedilmesinin kendisini rahatsız ettiğini, bu çeşit tabirlerin “düşmana propaganda malzemesi” verebileceğini söylemişti.
Irak’da savaşa giden İngiliz askerlerine hitaben yaptığı konuşmayla ünlenen emekli albay Tim Collins de “Bizi kötü halde makus tanıtmış oldu. Biz -öldürdüğümüz her kişi için- dipçiğe çentik atmayız. Hiç bir vakit yapmadık” demişti.